Water
Water heeft de grootste rol gespeeld bij het ontstaan van De Maasduinen. Om een beeld te krijgen van wat er in het verleden gebeurd is, gaan we terug naar de tijd dat de Rijn nog door het gebied stroomde en de Maas een zijtak was van de Rijn. Vandaag de dag zijn nog steeds sporen te vinden van de Rijn op bijvoorbeeld Landgoed de Hamert. In de bodem zit namelijk nog steeds Rijngrind verborgen.
Rivieren kunnen op twee manieren invloed hebben op het landschap. Zo kan het water zand en grind meenemen van de bodem en zo de bodem steeds dieper uitslijten. Op andere plaatsen kan het zand en grind dat is meegenomen met de rivier, afgezet worden op de bodem. Hierdoor wordt de bodem juist opgevuld.
Het water heeft in deze jaren zelf zijn weg kunnen vinden waardoor er verschillende laagtes zijn ontstaan. Deze laagtes worden terrassen genoemd. Als we het hebben over De Maasduinen kunnen we verschillende terrassen onderscheiden waar vroeger de Rijn of de Maas gestroomd heeft. Het hoogterras is het oudste terras en ongeveer 400.000 jaar geleden gevormd door de Rijn.
Het middenterras ligt tussen het hoog- en laagterras in en is ongeveer 150.000 jaar geleden ontstaan door de Maas. In de loop der jaren is het middenterras op de oostoever van de Maas op veel plaatsen verdwenen. Wilt u een goed voorbeeld krijgen van het middenterras dan moet u naar de westzijde van de Maas naar Wanssum toe. Bij het golfterrein (Geysterender heide/Hoogveld) komt nog grindrijk, onbedekt middenterras aan de oppervlakte.
Tijdens de laatste ijstijd, de Weichselijstijd, is het laagterras gevormd. Deze ijstijd duurde tot ongeveer 10.000 jaar geleden. Het laagterras vindt u dicht bij de oevers van de Maas en kan tot 20 – 25 km landinwaarts lopen.
Wind
De rivieren hebben het landschap de vorm gegeven zoals het nu is, maar de wind heeft het geheel voor een groot deel afgemaakt. In de laatste ijstijd werd niet alleen het laagterras gevormd maar had de wind ook vrijspel gekregen. Deze ijstijd had namelijk als kenmerk dat het zeer koud en droog was. Er stond toen een krachtige westenwind die zand meenam vanuit het westen en zette het af op de oostoevers van de Maas. Hierdoor zijn de typische rivierduinen ook wel Maasduinen genoemd ontstaan. We kunnen verschillende types rivierduinen onderscheiden, namelijk paraboolduinen en streepduinen.